Συνέντευξη με τον Ιωάννη Σαριδάκη

Ο Ιωάννης Σαριδάκης είναι Έλληνας χημικός μηχανικός και ταυτόχρονα στέλεχος διεύθυνσης του Ελληνικού Οργανισμού Τυποποίησης της Ορολογίας (ΕΛΟΤ). Δραστηριοποιείται ιδιαίτερα στον τομέα της τυποποίησης της ορολογίας και συμμετέχει στην πρωτοβουλία δημιουργίας του Δικτύου Ορολογίας για την Ελληνική Γλώσσα και Μετάφραση.

saridakis1.      Έχουμε συνηθίσει όσους ασχολούνται με την ορολογία να έχουν κάποιο γλωσσολογικό παρελθόν. Εσείς, αν και χημικός μηχανικός, έχετε ένας πάθος για την ορολογία. Τι σημαίνει η ορολογία για εσάς και πόσο σημαντικός θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος της σε ένα επιστημονικό πεδίο, όπως η χημεία;

Βεβαίως ως έλληνες έχουμε πάθος με την ελληνική γλώσσα, ως φορέα ιστορίας και πολιτισμού στη διαχρονικότητά της.  Όμως, το «πάθος», όπως το αναφέρετε, αρδεύεται κυρίως από την πρόκληση και την αβεβαιότητα που ενυπάρχει στις ορολογικές εργασίες.  Η πρόκληση, η αβεβαιότητα και τα συνακόλουθα ανθρώπινα λάθη έχουν τις  παρακάτω 3 (τρεις) πηγές:

α) στην  περιγραφή ή ορισμό της έννοιας ώστε να διακρίνεται από συγγενικές ή παραπλήσιες έννοιες,

β) στην οροποίηση και την επιλογή της λέξης-όρου αφού λέξεις έχουν πολλαπλές σημασίες και

γ) στην εξίσωση ή ισότητα έννοιας και όρου ή στο βαθμό αποκαλυπτικότητας της λέξης- όρου που επιλέχθηκε με τη συγκεκριμένη σημασία για την υποδήλωση της έννοιας.

Η Ορολογία λοιπόν αφορά κυρίως την ίδια τη γνώση και δευτερευόντως τη γλώσσα. Ασχολείται με τις μονάδες γνώσης τις έννοιες, πώς δημιουργείται μια νέα έννοια βάσει της παρατήρησης και μελέτης των χαρακτηριστικών των «αντικειμένων» του εξωτερικού και εσωτερικού κόσμου μας,  τη σχέση της με τις άλλες έννοιες, πώς ορίζεται, τους διάφορους τρόπους ταξινόμησης ανάλογα με τη χρήση και τις ανάγκες διαφορετικών χρηστών και ενδιαφερομένων. Η Ορολογία προσφέρει ένα «κλειδί» για να προσεγγίσεις κριτικά τη γνώση κάθε γνωστικού πεδίου, για να μπορέσεις να κατανοήσεις, να αμφισβητήσεις ή/και να προσθέσεις στη γνώση. Η Χημεία είναι «ιστορία επιτυχίας» της Ορολογίας γιατί με την καθιέρωση της Χημικής Ονοματολογίας διασφάλισε αμφιμονοσήμαντη αντιστοιχία μεταξύ των «γνωστικών αντικειμένων της» και «εννοιών» της και την αποτροπή αστοχιών στην επικοινωνία όχι μόνο σε μια γλώσσα αλλά και μεταξύ διαφορετικών γλωσσών.

2.      Τι ήταν αυτό που σας έκανε να ασχοληθείτε με την ορολογία σε επαγγελματικό επίπεδο;

Επαγγελματικοί λόγοι. Εργάζομαι στον Ελληνικό Οργανισμό Τυποποίησης. Μια βασική πτυχή της τυποποίησης είναι η τυποποίηση της ορολογίας.  Στόχος της, η αναμφίσημη επικοινωνία μεταξύ συντελεστών παραγωγής και αποδεκτών/χρηστών και άλλων ενδιαφερομένων των διαφόρων «αντικειμένων της τυποποίησης». Η αστοχία στην επικοινωνία της ποιότητας των παρεχόμενων προϊόντων και υπηρεσιών από επιχειρήσεις/οργανισμούς «κοστίζει» και μπορεί να έχει σημαντικές συνέπειες π.χ. για την ασφάλεια εργαζομένων/καταναλωτών/πολιτών αλλά και στις πωλήσεις και τη διαχρονική επιτυχία ενός οργανισμού.  Τα ανθρώπινα λάθη είναι η αιτία των περισσοτέρων αστοχιών και πολλές φορές οφείλονται σε αστοχία επικοινωνίας. Η αποφυγή των ευλόγως προβλέψιμων αστοχιών στην επικοινωνία είναι η μεγάλη πρόκληση της τυποποίησης ορολογίας ώστε κάθε έννοια ανά γνωστικό πεδίο να αντιστοιχεί σε ένα όρο ή σύμβολο και κάθε όρος/σύμβολο σε μία μόνο έννοια.

3.      Πιστεύετε ότι η ορολογία θα έπρεπε να διδάσκεται ως ξεχωριστή επιστήμη στα πανεπιστήμια ή να ενσωματώνεται σε άλλες επιστήμες, πέραν της γλωσσολογίας; Θεωρείτε την ορολογία ένα σημαντικό προσόν για τους νέους στην αγορά εργασίας;

Η ορολογία αφορά όλες τις επιστήμες και θα πρέπει να διδάσκεται σε κάθε σχολή ανωτάτων σπουδών. Αποτελεί ένα εργαλείο ουσιαστικής κατανόησης της γνώσης ενός θεματικού πεδίου, προσέγγισης της γνώσης διαφορετικών θεματικών  πεδίων πέραν του γνωστικού πεδίου μας εγκυκλίων σπουδών, προσφέρει διεπιστημονικές δεξιότητες  και διευκολύνει στην κατανόηση των αναγκών της επικοινωνίας με διαφορετικά ενδιαφερόμενα μέρη. Ειδικότερα, για τον επαγγελματία/προσωπικό βοηθά στην ενίσχυση της ικανότητας αξιοποίησης της εξειδικευμένης γνώσης του σε κάθε περιβάλλον εργασίας, της ικανότητας ομαδικής εργασίας με προσωπικό διαφορετικής εξειδίκευσης ή γνωστικού υποβάθρου και της ικανότητας κατανόησης των άλλων, της επικοινώνησης μαζί τους και στην αποτελεσματική και αποδοτική συνεργασία.

4.       Στην Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Εθνικών Φορέων για τη Γλώσσα (EFNIL) διάφορες χώρες εκπροσωπούνται από τον αντίστοιχο φορέα τυποποίησης ορολογίας, όπως ο ΕΛΟΤ. Ποιος είναι ο ρόλος του ΕΛΟΤ σε θέματα γλώσσας και ορολογίας σε εθνικό και διεθνές επίπεδο;

Από την Ελλάδα συμμετέχει νομίζω, το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας και δυστυχώς, εγώ τουλάχιστον το αγνοώ το θέμα. Η παραγωγή ελληνικής ορολογίας π.χ. από ΕΛΕΤΟ και η τυποποίηση ορολογίας από τις τεχνικές επιτροπές τυποποίησης και τον ΕΛΟΤ συμβάλλουν στον εμπλουτισμό και στη εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας και τη βελτίωση της επικοινωνίας της επικοινωνίας στην ελληνική γλώσσα. Στη συνεργασία με ευρωπαϊκά και διεθνή δίκτυα για τη γλώσσα  όπως το EFNIL, ο ΕΛΟΤ μπορεί να προσφέρει δεδομένα και να βοηθηθεί στο έργο και τη διάδοση των ορολογικών προϊόντων του.

5.      Αυτή την περίοδο συμμετέχετε στη δημιουργία του Δικτύου Ορολογίας για την Ελληνική Γλώσσα και Μετάφραση. Μπορείτε να μας πείτε πώς ξεκίνησε αυτή η πρωτοβουλία και πού αποσκοπεί το δίκτυο αυτό;

Το Δίκτυο Ορολογίας για την Ελληνική Γλώσσα και Μετάφραση αποσκοπεί στη συμφωνία, καθιέρωση και χρήση κοινώς αποδεκτών ελληνικών όρων για την καταδήλωση (λεκτική κατασήμανση/designation) εννοιών με ελληνικούς ισοδύναμους όρους από τους μεταφραστές στα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και γενικότερα στις μεταφραστικές εργασίες σε Ελλάδα και Κύπρο. Η ορολογική εναρμόνιση στην κοινότητα συντελεστών των μεταφραστικών εργασιών στην ελληνική γλώσσα, δηλαδή στους μεταφραστές, εμπειρογνώμονες, ορολόγους, διαχειριστές  ορολογικών και μεταφραστικών έργων και υπευθύνους σχετικών, με τις μεταφράσεις, φορέων θα προσφέρει στην επικοινωνία της πληροφορίας και γνώσης και θα διευκολύνει τη συμμετοχή όλων των χρηστών της ελληνικής γλώσσας στο οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι, σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Ακόμη, θα προσφέρει στη διεθνή κοινότητα δόκιμους ευρέως αποδεκτούς ελληνικούς όρους και θα συμβάλλει στην  αμοιβαία κατανόηση, τη γνωριμία και την ανταλλαγή πολιτισμικών εμπειριών και τις οικονομικές συναλλαγές με τη σύγχρονη Ελλάδα και Κύπρο.

6.      Συμφωνείτε ότι η τυποποίηση της ορολογίας πρέπει να είναι αποτέλεσμα συνεργασίας των ορολόγων/γλωσσολόγων με τους ειδικούς στους διάφορους επιστημονικούς τομείς;

Βεβαίως, αφού αποτελούν τους κύριους συντελεστές των ορολογικών και μεταφραστικών εργασιών και διαχειριστές της επικοινωνίας της πληροφορίας και γνώσης.

7.      Θεωρείτε πως οι διαθέσιμοι ευρωπαϊκοί πόροι θα μπορούσαν να συμβάλουν στην τυποποίηση της ελληνικής ορολογίας και πώς; Πιστεύετε ότι θα βοηθούσε μια πιο στενή συνεργασία των ευρωπαϊκών προσπαθειών με όσες γίνονται σε εθνικό επίπεδο;

Οι ορολογικοί πόροι και δεδομένα των μεταφραστικών υπηρεσιών στην ελληνική γλώσσα των θεσμικών οργάνων της ΕΕ και των Δημοσίων Οργανισμών σε Ελλάδα και Κύπρο θα πρέπει να γίνουν οι κοινοί πόροι προς εναρμόνιση ώστε αρχικά να είναι διαθέσιμοι σε όλους τους συντελεστές και σταδιακά να επιδιωχθεί ένας μεγαλύτερος βαθμός εναρμόνισης και συνέπειας.  Για τις επιλογές του προτιμώμενου όρου για την καταδήλωση καινοφανών εννοιών από ένα φορέα θα πρέπει να υπάρχει υποχρέωση ενημέρωσης και διαβούλευσης με τους υπολοίπους ώστε να επιλέγεται ο πλέον αποδεκτός όρος ή τουλάχιστον  να γίνεται γνωστή η αντιστοίχιση  όρου με έννοιας, στο συγκεκριμένο πλαίσιο επικοινωνίας  ώστε να συμπληρώνονται κατάλληλα οι βάσεις ορολογικών δεδομένων και κυρίως η ΙΑΤΕ π.χ. με το πεδίο συνώνυμος όρος για τη δεδομένη έννοια.

8.      Αναφέρατε την ΙΑΤΕ ως ένα παράδειγμα ευρωπαϊκού πόρου που θα μπορούσε να συμβάλει στην επίτευξη της τυποποίησης. Με ποιους τρόπους θα μπορούσε να βελτιωθεί η ΙΑΤΕ ώστε να εξυπηρετεί τους Έλληνες χρήστες της;

α) Να γίνει πιο «εννοιοκεντρική». Κάθε λήμμα να αντιστοιχεί σε μία έννοια, ανά θεματικό πεδίο. Κάθε εισόδιος όρος που αντιστοιχεί σε δεδομένη έννοια πρέπει να επισημανθεί κατάλληλα ώστε να γίνονται αντιληπτοί οι συνώνυμοι όροι στην  ίδια γλώσσα.

β) Να γίνει αξιολόγηση του βαθμού αποδεκτότητας των όρων ανά έννοια με την κατάταξη προτιμώμενος, δεκτός ή αδόκιμος όρος. Για τους δεκτούς όρους να υπάρχει πληροφορία για ενδεχόμενο πλαίσιο χρήσης π.χ. γεωγραφικό σε Κύπρο ή Ελλάδα ή ειδικό νομοθετικό πλαίσιο και επικοινωνιακό πλαίσιο πχ θεσμικά έγγραφα ή επαγγελματικό χώρο.

γ)  Ειδικά για την ελληνική ορολογία, να καλύψουμε το έλλειμμα απόδοσης εννοιών στην ελληνική γλώσσα.  Υφιστάμενες, στην ΙΑΤΕ, έννοιες που υποδηλώνονται με αγγλικούς ή άλλους όρους αλλά δεν αναφέρονται ισοδύναμοι ελληνικοί όροι.


Ioanna_picture

Ioanna Kotsia

Born in 1987, Ioanna comes from Greece with a great interest in languages, translation and terminology. She has a bachelor´s degree in English Language and Literature from the University of Athens. The MSc in Scientific, Technical and Medical Translation with Translation Technology at University College London (UCL) was a door to the world of Terminology, mainly with her thesis. She has lately worked as a Project Manager in Translation Company. She has already had a three month traineeship in the unit of Development of Applications and IT Systems (DAS) at the European Parliament, and now she is ready to explore even more the world of terminology at TermCoord.